Neon Genesis Evangelion เป็นอนิเมะเรื่องหนึ่งที่มีผู้ชมนำมาวิเคราะห์และตีความมานานเกือบ 30 ปี โดยมีแฟน ๆ หลายคนขุดทุกเฟรมทุกบทสนทนา หาความหมายทางจิตวิทยาและศาสนาอย่างจริงจัง ทว่าคลิปสัมภาษณ์ปี 2004 ที่เพิ่งกลับมาเป็นไวรัลอีกครั้ง อาจทำให้หลายคนต้องทบทวนกันใหม่ เพราะจริง ๆ แล้วอาจ “ไม่มีอะไรในก่อไผ่” เลยก็ได้!
โดยในบันทึกรายการ Top Runner ของ NHK จากปี 2004 ได้มีผู้นำฉบับที่สมบูรณ์กว่าเดิมมาแชร์บนโลกออนไลน์ จนเกิดการอภิปรายอย่างกว้างขวาง เพราะผู้กำกับ Hideaki Anno เคยพูดว่า “Evangelion มักถูกมองว่ามีความลึกซึ้ง แต่จริง ๆ แล้วไม่ใช่ มันก็แค่อนิเมะเสที่แสร้งว่าดูฉลาดเฉย ๆ” พร้อมย้ำว่าไม่มีอะไรลึกล้ำซุกซ่อนอยู่เลย “ไม่มีทั้งความหมายแฝง ไม่มีปรัชญาใหญ่ลึกล้ำอะไรทั้งนั้น”
“มันดูเหมือนจะมีอะไรลึกซึ้ง แต่จริง ๆ แล้วไม่มีอะไรเลย เป็นแค่การสร้างบรรยากาศให้ดูเหมือนฉลาด เพื่อความรู้สึกเท่ ๆ เท่านั้น”
เขายังเล่าว่าสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับศาสนาคริสต์ต่าง ๆ ที่ปรากฏในเรื่อง เขาใส่ลงไปเพราะ “มันดูเจ๋ง” เท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาแฝงสารที่เกี่ยวกับศาสนาหรือปรัชญาแต่อย่างใด เพราะทีมงานเองก็ไม่มีพื้นฐานด้านศาสนาคริสต์เลย
คุณ Anno มองการสร้างภาพยนตร์ว่าเป็น “งานบริการ” ซึ่งเขาต้องสรรค์สร้างสิ่งที่ทำให้ผู้ชมเกิดความรู้สึกพึงพอใจ ซึ่งเนื้อเรื่องของ Evangelion ที่ดูมีความหลักแหลมนั้นก็นับว่าเป็นบริการส่วนหนึ่ง แต่เขากลับรู้สึกว่าเรื่องนี้กลายเป็นเครื่องมือให้คนดูใช้หลีกหนีจากโลกแห่งความจริง ซึ่งเป็นสิ่งที่เขาไม่ชอบเอาเสียเลย
Hideaki Anno กล่าว
“ผมอยากให้ผู้ชมตื่นขึ้นจากความรู้สึกปลอดภัยปลอม ๆ เลยทำตอนจบให้เหมือนสาดน้ำใส่หน้าคนดู เพื่อปลุกให้ตื่น”
ด้วยเหตุนี้ใน End of Evangelion และหนังชุด Rebuild จึงมีเนื้อหาที่เริ่มตรงไปตรงมา ไม่อ้อมค้อม ท้าทายคนดูมากขึ้น โดยเฉพาะในด้านอารมณ์ส่วนตัวของตัวละคร เพราะเขาเชื่อว่าแฟน ๆ นั้นวิเคราะห์เรื่องมากเกินไปจนไม่เข้าใจประเด็นที่ต้องการจะสื่อ จึงทำตอนจบให้มีความ “ดิบ” และ “ชวนให้ขบคิด” มากขึ้น เพื่อไม่ให้ผู้ชมจมอยู่แต่ในความสบายใจของตัวเอง เขารู้สึกว่าสุดท้ายการปลุกให้ผู้ชมตื่นน่าจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ชมมากกว่าในท้ายที่สุด ซึ่งเขามองว่านี่คือส่วนหนึ่งของงานภาคบริการเช่นกัน
แต่ทั้งนี้คุณ Anno ยอมรับว่าเขาไม่ได้ตัดสินใจทำอะไรแบบหุนหันพลันแล่น เพราะขณะที่เขาสร้างอนิเมะ Evangelion ก็ต้องผจญกับภาวะซึมเศร้าไปด้วย ซึ่งก็เป็นเหตุผลที่ทำให้อนิเมะเรื่องนี้มี “อารมณ์ความรู้สึกที่หนักหน่วง”
จากข้อมูลดังกล่าวในบทสัมภาษณ์ จึงเกิดเป็นประเด็นขึ้นมาว่า “เจตนาของผู้สร้าง” นั้นสำคัญมากกว่า “วิธีที่ผู้ชมตีความผลงาน” หรือไม่
แม้คุณ Anno จะยืนยันว่า Evangelion ไม่ได้ลึกอย่างที่ใครเข้าใจ แต่แฟน ๆ หลายล้านคนก็ยังมองว่าความลึกของเรื่องไม่ได้อยู่ที่สัญลักษณ์หรือปรัชญา แต่อยู่ที่อารมณ์ ความเจ็บปวด และความจริงในตัวละคร ซึ่งสะท้อนผู้ชมได้อย่างทรงพลัง
ดังนั้นสุดท้ายแล้ว แม้ “เจตนาของผู้สร้าง” จะไม่ได้ตั้งใจให้อนิเมะเรื่องนี้ลึกล้ำ แต่ประสบการณ์ของผู้ชมก็ยังเป็นของจริง และอาจเป็นสิ่งที่ทำให้ Evangelion มีความยั่งยืนและตราตรึงในความทรงจำของหลาย ๆ คนมาจนถึงทุกวันนี้
แปลและเรียบเรียงจาก
Anime Senpai
ติดตามดูอนิเมะถูกลิขสิทธิ์ ได้ที่นี่ Online Station
